Phân Tích Kĩ Thuật

Lý thuyết Dow: Nền tảng của phân tích kỹ thuật chứng khoán hiện đại – Phần 2

Posted on by Warren Le
24
Th8

Lý thuyết Dow: Nền tảng của phân tích
kỹ thuật chứng khoán hiện đại

Khám phá Lý thuyết Dow – nền tảng của phân tích kỹ thuật chứng khoán. Tìm hiểu ba giả thuyết cốt lõi, các loại xu hướng thị trường, vai trò khối lượng và nguyên tắc xác nhận xu hướng.

Giới thiệu về Lý thuyết Dow

Trong thế giới chứng khoán, Lý thuyết Dow (Dow Theory) được coi là nền móng của phân tích kỹ thuật. Ra đời từ hơn 100 năm trước, lý thuyết này vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay. Vậy Lý thuyết Dow là gì? Nó giúp nhà đầu tư hiểu thị trường và đưa ra quyết định như thế nào?

Lý thuyết Dow là gì?

Lý thuyết Dow được hình thành từ những quan sát của Charles H. Dow – nhà sáng lập Dow-Jones và Wall Street Journal. Dù ông chưa từng viết một học thuyết chính thức, các cộng sự và học trò như A. C. Nelson, William Peter Hamilton và Robert Rhea đã hệ thống hóa, biến nó thành “Lý thuyết Dow” mà giới đầu tư ngày nay vẫn áp dụng.

Ba nguyên lý cốt lõi của Lý thuyết Dow

Robert Rhea đã đúc kết ba giả thuyết cơ bản:

  • Xu hướng chính là bất khả xâm phạm: Biến động ngắn hạn có thể bị thao túng, nhưng xu hướng dài hạn thì không.
  • Giá cả phản ánh tất cả: Mọi thông tin, tin đồn, kỳ vọng đều đã nằm trong giá.
  • Lý thuyết Dow không tuyệt đối: Đây là công cụ định hướng, không phải “quả cầu tiên tri” để dự đoán chính xác 100%.

Chu kỳ “bức tranh thị trường lý tưởng”

Theo Lý thuyết Dow, thị trường thường vận động theo chu kỳ:

👉 Tăng giá → Đỉnh → Giảm giá → Đáy

Chu kỳ này không bao giờ hoàn hảo ngoài thực tế, nhưng nó giúp nhà đầu tư hình dung được nhịp điệu của thị trường.

Ba loại xu hướng trong Lý thuyết Dow

1. Xu hướng chính (Primary Trend)

  • Kéo dài nhiều năm, quyết định toàn cảnh thị trường.
  • Thị trường bò (tăng giá) và gấu (giảm giá) đều đi qua ba giai đoạn: từ phục hồi niềm tin, đến thay đổi lợi nhuận, rồi kết thúc bằng tâm lý cực đoan (đầu cơ hoặc bán tháo).

Ví dụ:

  • Giai đoạn 2012–2018, VN-Index tăng từ ~400 điểm lên đỉnh lịch sử gần 1.200 điểm. Đây là xu hướng chính tăng kéo dài nhiều năm, chia thành:

    1. 2012–2014: Niềm tin dần phục hồi sau khủng hoảng bất động sản và nợ xấu.

    2. 2015–2016: Doanh nghiệp bắt đầu có lợi nhuận tăng trưởng tốt.

    3. 2017–đầu 2018: Tâm lý hưng phấn, dòng tiền đầu cơ mạnh, thị trường lập đỉnh 1.200.

2. Xu hướng phụ (Secondary Trend)

  • Là sự điều chỉnh trung hạn, ngược hướng xu hướng chính.
  • Kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, thường thoái lui 1/3 – 2/3 chuyển động trước đó.

Ví dụ:

  • Năm 2018, sau khi VN-Index đạt đỉnh 1.200 điểm, thị trường điều chỉnh mạnh về ~900 điểm trong vài tháng. Đây là xu hướng phụ giảm trong một chu kỳ tăng dài hạn.

3. Xu hướng thứ yếu (Minor Trend)

  • Biến động ngắn hạn trong ngày.
  • Thường ít quan trọng, trừ khi hình thành “đường thẳng” (sideway line) báo hiệu tích lũy hoặc phân phối.

Ví dụ:

  • Tháng 6–7/2023, VN-Index dao động quanh 1.100 điểm trong biên độ hẹp dưới 5%. Đây là “đường thẳng” tích lũy trước khi thị trường bứt phá lên trên 1.200 điểm vào quý 3/2023.

Nguyên tắc xác nhận xu hướng

Một xu hướng chỉ được xác nhận khi hai chỉ số cùng đồng thuận.

  • Trước đây: Chỉ số công nghiệp và chỉ số đường sắt.
  • Hiện nay: nhà đầu tư thường theo dõi S&P 500 (doanh nghiệp lớn) và Russell 2000 (doanh nghiệp nhỏ, công nghệ).

Nếu cả hai cùng lập đỉnh hoặc đáy mới → xu hướng chính được củng cố.

Ví dụ:

  • Khi VN-Index tăng mạnh đầu năm 2021, đồng thời HNX-Index và VN30-Index cũng đồng thuận lập đỉnh mới. Điều này xác nhận một xu hướng tăng chính thay vì chỉ là biến động ngắn hạn.

Vai trò của khối lượng trong Lý thuyết Dow

Khối lượng giao dịch là yếu tố phụ trợ, giúp xác nhận xu hướng:

  • Xu hướng tăng bền vững khi giá tăng kèm khối lượng lớn.
  • Xu hướng giảm mạnh khi giá rơi kèm khối lượng cao.

Tuy nhiên, Charles Dow nhấn mạnh rằng giá và xu hướng quan trọng hơn khối lượng.

Ví dụ:

  • Tháng 3/2020, khi Covid-19 bùng phát, VN-Index rơi từ 990 về 660 điểm chỉ trong vài tuần. Khối lượng tăng đột biến xác nhận xu hướng giảm mạnh.

  • Sau đó, khi thị trường phục hồi từ tháng 4/2020, khối lượng liên tục tăng cao, báo hiệu sự hình thành xu hướng tăng mới.

Điểm yếu của Lý thuyết Dow

Dù mang tính nền tảng, Lý thuyết Dow vẫn có hạn chế:

  • Có độ trễ: Chỉ nhận ra xu hướng khi đã hình thành rõ ràng.
  • Khó phân định: Xu hướng phụ và xu hướng chính đôi khi giống nhau.
  • Khắt khe trong xác nhận: Chỉ dựa vào giá đóng cửa dễ gây bỏ lỡ cơ hội.

Kết luận: Giá trị trường tồn của Lý thuyết Dow

Dù đã ra đời hơn một thế kỷ, Lý thuyết Dow vẫn được coi là “kim chỉ nam” cho phân tích kỹ thuật. Hai bài học lớn nhất từ lý thuyết này là:

  • Giá phản ánh tất cả → hãy tin vào những gì giá nói.
  • Xu hướng là bạn đồng hành → giao dịch thuận xu hướng luôn an toàn hơn.

Nếu bạn muốn hiểu thị trường chứng khoán và giao dịch thông minh hơn, hãy bắt đầu từ Lý thuyết Dow – nền tảng vững chắc của mọi phương pháp phân tích kỹ thuật hiện đại.

Warren Le